چهل روز پس از جشن شب چله، در چهلهِ زمستان، که برابر است با دهم بهمن ماه، سده را جشن می گیریم چراکه سردترین روزهای زمستان به سر رسیده و اکنون پنجاه روز و پنجاه شب به آغاز سال نو و بهار مانده است. جشن سده جشن پیدایش آتش است و فردوسی در شاهنامه آن را به هوشنگ پادشاه ایران نسبت می دهد. هوشنگ به همراه چند تن از نزدیکان از کوه می گذشت که ناگاه مار سیاهی نمودار شد. هوشنگ سنگ بزرگی برداشت و به سوی مار پرتاب کرد. سنگ به کوه برخورد کرد و آتش از برخورد دو سنگ برخاست
هم آن و هم این سنگ گردید خرد
برآمد به سنگ گران سنگ خرد
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
نیایش همی کرد و خواند آفرین
جهاندار پیش جهان آفرین
همین آتش آن گاه قبله نهاد
که او را فروغی چنین هدیه داد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
یکی جشن کرد آنشب و باده خورد
|